9.Uluslararası Atatürk Kongresi Cilt II

Özet

Medya bir toplumun olaylara ve olgulara bakışını yansıtması bağlamında önemli araçlardan biridir. Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümü
de dönem itibarıyla dünyanın önemli olaylarında biridir. Bu doğrultuda çalışmanın temel amacı Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümünün Türk soylu ülkelerin basınına nasıl
yansıdığını tespit etmektir. Atatürk’ün ölümünün Avrupa ülkelerindeki yansımasına dair çalışmalar olmakla birlikte, kardeş ülkeler olan
Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Azerbaycan basınına yönelik bir çalışma bulunmamaktadır. Bu bağlamda çalışmanın
ilgili alan yazınına katkı sunması amaçlanmaktadır. Bunun yanı sıra
Atatürk’ün cenaze merasimine; Almanya, Belçika, Çin, Danimarka, İspanya, Mısır, Amerika, Fransa, Sovyetler Birliği ve İngiltere gibi uluslararası boyutta gerçekleşen katılım, Türkiye’nin dönemsel itibarını
göstermesi bakımından da önem arz etmektedir. Merasime Türk
soylu ülkelerden bir katılım olmamasına rağmen adı geçen ülkelerin
dönem itibarıyla Sovyetler Birliği içinde yer aldıkları ve bağımsızlıklarını henüz kazanamamış oldukları bilinmektedir. Türk soylu ülkelerde yapılacak olan medya analizleri bu ülkelerdeki Türkiye algısını
ortaya koyması açısından da önem arz etmektedir.
Atatürk’ün vefatının Türk soylu ülkelerin basınında nasıl sunulduğu sorusundan hareket eden bu çalışmada, ana dilde yayın yapan
gazeteler örneklem olarak seçilmiştir. Bu doğrultuda “Kızıl Kırgızistan” (Kırgızistan), “Sosyalist Kazakistan” (Kazakistan), “Kommunist”
(Azerbaycan), “Kızıl Özbekistan” (Özbekistan) ve “Sovyet Türkmenistanı” (Türkmenistan) gazetelerinin 10 Kasım 1938–30 Kasım 1938 tarihleri arasındaki sayıları taranarak Atatürk’ün vefatına yönelik haber
metinleri kronolojik olarak başlık ve içeriklere göre incelemeye dahil
edilmiştir. Gerek Sovyetler birliği döneminde gerek bağımsızlıktan
sonra Türk soylu ülkelerin basını Türkiye’nin siyasî, ekonomik, kültürel hayatıyla yakından ilgilenmiştir. Mustafa Kemal Atatürk’ün vefatı ile ilgili haberler de 12 Kasım 1938 tarihinden itibaren Türk Soylu
ülkeler basınına yansımaya başlamıştır. Analiz sonucunda elde edilen
bulgular, Türkiye’nin Atatürk dönemindeki toplumsal, iktisadi ve kültürel reformlarının Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Azerbaycan’da nasıl algılandığını ortaya koymaktadır. Atatürk’ün lider özelliklerinin ve dış ilişkiler konusundaki barışçıl diplomasisinin adı geçen ülkelerde nasıl görüldüğüne yönelik tespitlerin
yanı sıra; Türkiye ile dostluk ilişkilerine yönelik bulgular mevcuttur.

Künye