19. Yüzyıldan Günümüze Türkiye’de İktidara Müdahaleler ve Darbeler Sempozyumu Cilt II

Özet

27 Mayıs 1960 müdahalesinin hemen ardından yönetimi ele alan
Milli Birlik Komitesi’nin girişimleriyle, kısa sürede yönetimin sivilleştirilmesi için yeni anayasanın hazırlanarak seçimlere gidilmesini sağlamak adına Kurucu Meclis oluşturulmuş ve Kurucu Meclis tarafından hazırlanan yeni anayasa tasarısı 9 Temmuz 1961’de halk oylamasına sunularak kabul edilmiştir. Daha sonra gerçekleştirilen 1961 genel seçimi sonunda Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel tarafından hükümeti kurma görevi en çok oyu alan CHP’nin başkanı sıfatıyla İsmet
İnönü’ye verilmiş, sonuçta CHP ile AP arasında Türk parlamento tarihinde ilk koalisyon hükümeti kurulmuştur. Zor şartlar içinde kurulmuş olan ortak hükümet, karşısına dizilmiş olan bir dizi sorunları çözmek zorunda kalmıştır. Bilhassa siyasi yasaklılara af getirilmesi hem
hükümet içinde hem de ordunun yüksek kademelerinde huzursuzluk
yaratmıştır. AP’nin af konusundaki ısrarı ordunun radikal subayları
arasında huzursuzluğa neden olmuş ve 22 Şubat 1922’de Ankara’da
Harp Okulu Komutanı Albay Talat Aydemir’in liderliğindeki küçük
rütbeli subaylar tarafından bir ihtilal hareketine girişilmiştir. Bu çalışmada 27 Mayıs 1960 Darbesi’nden sonra sivilleşen yönetime karşı, yaşanan siyasi istikrarsızlıklar ve 27 Mayıs Darbesi’nin hedefine ulaşmamış olması gerekçesi ile girişilen 22 Şubat 1922 ve yine İkinci Koalisyon Hükümeti döneminde siyasi durumun gerginleşmesine karşı
tepki olarak ortaya çıkan 21 Mayıs 1963 harekâtları incelenmeye ve
değerlendirilmeye çalışılmıştır. Analiz sonucunda, darbe girişiminin
özellikle ordunun alt kademesindeki subaylar tarafından benimsendiği ve Hava Kuvvetleri tarafından desteklenmediği tespit edilmiştir.
Ayrıca hükümetin asker arasındaki huzursuzluktan haberi olduğu ve bu huzursuzluğu gidermek için Başbakan İnönü’nün girişimlerinin
de darbe taraftarlarının gücünü zayıflattığı görülmüştür. Sonuçta, harekâtlar ordunun tamamı tarafından benimsenmediğinden hükümete
sadık Hava Kuvvetleri’nin duruma hâkim olması ile bastırılmıştır.
Böylece ordu içindeki radikal gruplar tarafından demokratik rejimi
tasfiye etmek amacıyla gerçekleştirilen bu girişimlerin engellemesi ile
henüz sivilleşen yönetime karşı yeni bir müdahalenin önü alınmış, ardından kurulacak diğer bir koalisyon hükümeti ile Türk siyasi hayatında yeni bir geçiş süreci tamamlanabilmiştir.

Künye