Sivas Kongresi’nin 101’inci Yıl Dönümü
29 Haziran 2023
Sivas Kongresi: Mustafa Kemal Paşa Milletin Önderi
Sivas Kongresi, bütün ülkenin birlik ve bütünlüğünü sağlamak amacıyla 4–11 Eylül 1919 tarihlerinde gerçekleşmiştir. Kongre 4 Eylül 1919 Perşembe günü saat 14:00’de Sivas Lisesi’nde çalışmalarına başlamıştır. Kongre’ye bütün illerden temsilcilerin gelmesi öngörülmüştü ancak bazı bölgelerin işgal altında olması, Damat Ferit Paşa Hükümeti’nin olumsuz tutumu ve ulaşım zorlukları gibi nedenlerle bu durum gerçekleşememiştir. Kongre’ye toplam 38 delege katılabilmiştir.
Sivas Kongresi’nin ilk üç günü kongre faaliyetlerinin herhangi bir partiyle ilişkili olmadığının yeminle doğrulanması, başkan seçilmesi ve padişaha bağlılık yazısının kaleme alınmasıyla geçmiştir.
Kongre’nin açılışında Temsil Heyeti Başkanı ve davet sahibi sıfatıyla ilk konuşmayı Mustafa Kemal Paşa yapmıştır. Mustafa Kemal Paşa konuşmasında mütarekeden beri meydana gelen ve vatan topraklarını parçalamayı hedefleyen işgalleri, Batı’da Yunan, Doğu’da Ermeni zulümlerini dile getirmiştir. Hükümetin milli haklara sahip çıkmada aciz kaldığını gören halkın yurt topraklarını korumak için teşekküller oluşturduğunu belirterek, kongreden vatanın yekpare, milletin yek vücut olduğunu gösterir bir karar alınmasını istemiştir.
Yapılan seçim sonucunda kongre başkanlığına Mustafa Kemal Paşa seçilmiş, ardından gündemdeki konuların görüşülmesine geçilmiştir.
Yapılan çalışmalar sonucunda; Sivas Kongresi’nde Erzurum Kongresi’nce verilmiş olan kararlar bazı değişikler yapılarak kabul edilmiştir. Erzurum’daki “Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” de dahil olmak üzere bütün cemiyetleri kapsayacak şekilde, Sivas Valiliğine müracaat edilerek, “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adıyla yeni bir cemiyet kurulmuştur. Bu suretle milli teşkilatın bütün vatana yayılması sağlanmış ayrılıklar engellenmeye çalışılmıştır. Ayrıca başkanlığını Mustafa Kemal Paşanın yürüttüğü “Heyet-i Temsiliye, Doğu Anadolu’nun tamamını temsil eder yerine, “Heyet-i Temsiliye bütün vatanı temsil eder” denilerek heyetin üye sayısı 16 kişiye çıkarılmıştır. Yine Sivas’ta her türlü işgal ve müdahaleye karşı “müdafaa ve mukavemet” kararı verilerek, vatanın herhangi bir parçasının hükümetçe terk ve ihmal edildiği takdirde geçici bir hükümet kurularak idarenin Millet adına ele alınacağı karar altına alınmıştır. Misâk-ı Milli’nin temel esasları da yine burada ortaya konulmuştur.
Kongrede, Milli İradenin hakim kılınması için daha önceden kapatılmış olan Meclisin (Mebuslar Meclisi) biran önce seçimlerin yapılarak toplanması istenmiştir. Ayrıca Milli hareketin sözcülüğünü yapacak bir gazete (İrade-i Milliye) yayımlanması ve Ali Fuat Paşa’nın (CEBESOY), Batı Anadolu Kuva-yi Milliye Komutanlığına getirilmesi kararlaştırılmıştır.
Kongre çalışmaları 12 Eylül günü halka açık bir toplantı ile sona ermiştir.
