Nevzat KÖKEN’in “CUMHURİYET DÖNEMİ TARİH ANLAYIŞLARI VE TARİH EĞİTİMİ (1923-1960)” isimli kitabı Merkezimiz yayınları arasında çıkmıştır.
27 Haziran 2023
CUMHURİYET DÖNEMİ TARİH ANLAYIŞLARI VE TARİH EĞİTİMİ (1923-1960)
Nevzat KÖKEN
Her milliyetçiliğin gelişme tarihi incelendiğinde, ilk devirlerinde millî tarih telakkisinin bir romantik dönemine rastlanır. Tarihî araştırmaların önem kazanmasında ve genişlemesinde bunun büyük bir faydası da olur. Millî tarih anlayışının “romantik” devrini, Türk milliyetçiliği de tabiatıyla görmüştür. Avrupa tarihçiliğinin Türkler hakkında hiçbir ilmî esasa dayanmayan çok haksız ve olumsuz tavırları karşısında, bizim romantik tarihçiliğimizin tepkisi de ister istemez bir “aşırı” olmuştur. Bütün ılmî ilerlemenin esası olan tenkid-fikrinin gelişmesi ve rasyonel çalışma usullerinin yerleşmesi ile dünyanın her yerinde olduğu gibi, bizde de, bu romantik tarih devri eski hızını kaybetmiştir. Zaten ilim zihniyeti yerleştikten sonra, o his ve heyecanın hâkim olduğu romantik anlayış, millî tarih araştırmalarına karşı büyük bir ilgi uyandırmıştır. Nitekim Türk Tarih Tezi de zamanla “abartılı” unsurlardan sıyrılmaya çalışarak, Türkiye’de bilimsel tarih araştırmalarının gelişiminde itici güç olmuştur.
Öte yandan Türk Tarih Tezi, Atatürk’ün kurduğu Cumhuriyet ideolojisinin de önemli bir parçasını teşkil eder. Çünkü Türkiye Cumhuriyeti tarih anlayışının temelinde devletin ve rejimin geleceğinin sağlam temellere oturtulması gelir. Cumhuriyetçi kadrolar, Türk Tarih Tezi ile Türkiye Cumhuriyeti devletini tarihî temellere bağlamak suretiyle devlete millî kimlik, topluma millî şahsiyet kazandırmak ve yapılan inkılâpları genç nesillere benimsetmek istemiştir. Bu yüzden Cumhuriyetin kurulduğundan itibaren bilhassa 1930’lu yıllarda Türk Tarih Tezi’nin kabulü ile birlikte millî tarih araştırmalarına ve tarih eğitimine ağırlık verilmiştir.