Türkiye Cumhuriyeti’nin Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt I

Özet

Ticaret malların/ürünlerin üretim sürecinden tüketimine kadar geçen zamanda,
ekonomik değer taşıyan başka nesneler ile değiştirilmesi, alışı ve satışı anlamında kullanılmaktadır. Ticaretin ortaya çıkış nedeni, insanın ihtiyaçlarını karşılama arzusudur.
Paranın keşfi, ticaretin kolaylaşmasını ve yaygınlaşmasını sağlamıştır. Taşımacılığın ve
iletişimin de gelişmesi ile birlikte ticaret bugünkü halini almıştır. Bu gelişim sırasında
da içinde bulunduğumuz ekonomik sistem gelişmiş, ticareti düzenleyici kanunlar yapılmış ve günümüz ticaret anlayışına ve ihtiyaçlarına uygun ticaret mekânları tasarımı
gelişim göstermiştir.
Dünyada ticaretin gelişimi açısından önem taşıyan tarihi İpek Yolu’nun bir kısmı
Anadolu’dan geçmektedir. İpek Yolu’nun Anadolu’da geçtiği önemli şehirlerden birisi
de İzmit’tir. İzmit şehri tarihi tarih öncesi dönemlere dayanan, geçmişinde Frigya,
Traklar, Bitinya, Roma, Osmanlı gibi büyük uygarlıkları barındıran önemli bir tarihi
şehirdir. 1888 yılından itibaren de Osmanlı’da ayrı bir idari yapıya bürünerek ekonomik açıdan ivme kazanmıştır. Hicaz-Bağdat demiryolunun şehrin içinden geçmesi
de ekonomik büyümeyi canlandırmıştır. Cumhuriyet döneminde ise özellikle 1934 yılında Seka Fabrikası’nın kurulması, sonrasında Petrol Ofisi (1941), Tüpraş (1960) ve
Petkim (1965) fabrikalarının kurulması ile bir ağır sanayi şehri haline gelen İzmit’e
zamanla iş gücü göçünün yaşanmasıyla şehir nüfusu artmış, ekonomi ve ticaret canlanmış ve ticaret mekânlarında gelişim ve değişim yaşanmıştır. Özellikle 1999 Marmara Depremi sonrasında şehrin imar planlarında yapılan değişimler de yeni ticaret mekânlarının inşasına ve şehrin ticaret merkezlerinin yer değiştirmesine ya da ticaret
merkezlerinin sayısının çoğalmasına neden olmuştur. Ticaret mekânlarının sayı ve çeşitlerinin artması zamanla kent dokusunun ve yerleşim düzeninin de değişmesinde rol
oynamıştır. Esasen İzmit Türkiye genelinde ticaret mekânlarında görülen değişim ve
gelişimin her şeklini barındıran ve bu konuda inceleme açısından günümüzde 10 adet
büyük alışverişi merkezini barındıran adeta bir laboratuardır.
Bu çalışma kapsamında İzmit kenti örneği üzerinde Türkiye’de ticaret mekânlarının gelişimi ve değişimi konusu irdelenerek, İzmit şehrine mimari ve sosyo-ekonomik
açıdan ekonomik olumlu ve olumsuz yansımaları belirlenecektir. Çalışmanın ticaret
mekânlarının mimari açıdan incelenmesine yönelik diğer araştırmalara ışık tutması
amaçlanmaktadır.

Künye