Mondros Mütârekesi’nin 100. Yılı I. Dünya Savaşı’nın Sonu Mütârekesiler ve Barış Antlaşmaları Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı Cilt II

Özet

I. Dünya Savaşı’nın ardından devam eden müzakere ve stratejiler yeni gerilimleri ortaya çıkarmış ve mağlup devletler ile ardı sıra anlaşmalar imzalanmaya başlanmıştı. Ancak uzun süre devam eden anlaşma görüşmelerindeki temel sorun İtilaf
Devletleri arasındaki paylaşım problemiydi. Osmanlı Devleti’nin geniş coğrafyası ise
problemin esasını oluşturmaktaydı. Osmanlı Devleti, Bulgaristan’ın 29 Eylül 1918’de
galip devletlerle ateşkes antlaşması imzalamasının ardından, kendi lehine bazı hükümler taşıyan ateşkes teklifini İtilaf Devletlerine sunmuştu. Fakat galip devletler Osmanlı Devleti’nin tekliflerini dikkate almadan kendi şartlarını dayatmışlar ve Osmanlı
Devleti ile 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzalamışlardı.
Mondros Mütarekesi’nin bazı maddeleri ile Osmanlı Devleti’nin sınırları, işgal ve
taarruza açık hale getirilmişti. Bu işgallerin ve taarruzun en açık dayanağı ise şüphesiz
Mondros Mütarekesi’nin en önemli maddelerinden birisi olan 7. madde idi.
İtilaf Devletleri, 7. madde uyarınca Anadolu’da, işbirlikçileri olan azınlıkların
yaptıkları taşkınlıklar ve kargaşa ortamından da yararlanarak kendi güvenliklerini tehlikede görmek bahanesi ile Osmanlı Devleti’nin büyük bir bölümünü işgale başlamışlardı. İngilizler, 6 Aralık’ta Kilis’i, 15 Ocak 1919’da Antep’i, 22 Şubat’ta Maraş’ı, 24
Mart’ta da Urfa’yı; Fransızlar ise 11 Aralık 1918’de Dörtyol’u, 17 Aralık’ta Mersin’i,
21 Aralık’ta Adana’yı işgal etmeye başlamışlardı. Ülke genelinde büyük bir infial
yaratan bu işgaller karşısında toplumun verdiği tepkiler, barış antlaşmasının imzalanma sürecini uzatmıştır. Haksız işgaller karşısında halkın kendince çözüm arayışına
gitmesi devlet idaresinin etkisiz varlığı karşısında toplumsal ve milli bilincin ani bir sıçraması niteliğinde görünmektedir. Bu illerin işgal edilme süreçlerinin ele alınacağı bu çalışmada, işgallerin arka planındaki nedenleri üzerinde durulacaktır. İngiliz
ve Fransız işgalleri sırasında bu illerin coğrafi ve kültürel yapılarına uygun olarak
yürütülen stratejiler incelemeye alınacaktır. Aşiretler üzerinde yürütülen politikalar,
bürokrat ve askeri memurların kontrol altına alınması, din adamlarının baskı altına
alınması, haberleşme ve iletişim kanallarının ele geçirilmesi, halkın nabzını tutacak
demeçler verilmesi gibi pek çok açıdan İngiliz ve Fransız işgallerinin benzerlikleri ve
farklılıkları irdelenecektir. Yapılacak çalışmada, konu ile ilgili arşiv belgelerinden,
hatıratlardan ve yazılı literatür bilgilerinden yararlanılacaktır

Künye