Kuruluşundan 90. Yılına Türkiye Cumhuriyeti Cilt II

Özet

Türkiye ile Afganistan arasındaki dostluk ilişkileri, 1880’li yıllara kadar
dayanır. Birinci Dünya Savaşı’nda Türk ordusu saflarına gönüllü olarak katılan
Afganistan (Güney Türkistan) ve Orta Asya Türkleri, özellikle Çanakkale’de
binlerce şehit veren Türk ordusunun yanında yer almışlar ve beraberce işgalci
güçlere karşı koyarak Anadolu’ya geçmelerine fırsat vermemişlerdir. Afganistan
halkı, kardeş Türk halkına özgürlük mücadeleleri boyunca kadim dostluğa ve
kardeşliğe yakışır bir şekilde birçok yardımda bulunmuştur. Afgan kadınlarının
sahip oldukları ziynetlerini bile Türkiye’ye gönderdikleri halen anlatılmaktadır.
Türkiye, bu işgalci güçlere karşı Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğinde esareti kabul
etmeyip nihayet 1923 yılında koca imparatorluğun küllerinden yeni bir Türk devleti
kurabilmiştir. Yüksek askeri dehasıyla büyük devrimleri gerçekleştiren Atatürk ve
silah arkadaşlarının kurmuş olduğu Türkiye Cumhuriyeti devletini uluslararası
alanda ilk tanıyan devlet de kadim dost Afganistan olmuştur.
Tebliğimizde özellikle Mustafa Kemal Atatürk önderliğindeki modern Türkiye
Cumhuriyeti ve Afgan Kralı Emanullah Han liderliğindeki Afganistan devleti
arasındaki ilişkiler üzerinde durulacaktır. 1928 yılında Türkiye’ye resmi bir ziyaret
gerçekleştiren Emanullah Han, Mustafa Kemal Atatürk’ün devrimlerini oldukça
beğenmiş ve Atatürk’ten Afganistan’ın modernleşmesi için yardım talebinde
bulunmuştur. Atatürk, bu isteği memnuniyetle kabul etmiş ve kendi özel doktoru
olan Prof. Dr. Kamil Rıfkı Urga ile beraberindeki heyeti Afganistan’a göndermiştir.
Afganistan Dışişleri ve Afganistan Milli Eğitim Bakanlığının kurulması veya revize
edilmesinde en büyük payın, Atatürk tarafından gönderilen askerî ve mülkî erkândan
müteşekkil mezkûr uzman kadronun olduğu anlaşılmaktadır. Bildirimizde Türkiye
Cumhuriyeti ile Afganistan’ın dostluğu 1960’lÕ yıllara kadar ele anılacak, 2001
yılında yeni kurulan Afgan Devleti ile Türkiye Cumhuriyeti ilişkilerine kısaca değinilecektir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ilk yıllarından bu yana
Afganistan’da Türkiye destekli yapılan faaliyetler ve yine Türkiye desteğiyle
canlandırılan tarihî mekânları slaytlar üzerinde tanıtmaya çalışılacak, Türk-Afgan
dostluğu irdelenecektir.

Künye