İngiliz Kaynaklarına Göre Kutül-Amare Teslimiyeti

Kitap Hakkında

“İngilizlere Göre Kutül-Amare Teslimiyetinin Nedenleri ve Etkileri” adlı bu çalışmanın amacı, Birinci Dünya Savaşı ve öncesinde dünyanın her tarafında sömürgeleri olan ve bu yüzden de “üzerinde güneşin asla batmadığı imparatorluk” olarak anılan İngiltere’nin, kendi ordu tarihinde daha önce tanık olmadığı bir teslimiyetin, özellikle İngiliz kaynaklarına göre, nedenleri ve onlar üzerinde bıraktığı etkiyi gözler önüne sermektir. İngiltere, sömürgelerinden gelen sınırsız kaynaklara rağmen Irak Cephesinde yaşanan Kutül-Amare kuşatması sonrasında, bazı kaynaklara göre 13.309, bazı kaynaklara göre ise 13.586 İngiliz ve Hint askeri, Türk kuvvetlerine şartsız teslim olmuştur. 

4 Aralık 1915’te başlayıp 29 Nisan 1916’ya kadar süren kuşatmayı ortadan kaldırmak için İngilizler, çok sayıda girişimde bulunmalarına rağmen bunu başaramamışlardır. O tarihe kadar hiçbir ülkenin sahip olmadığı ekonomi, silah, teçhizat ve insan kaynağına rağmen yapılan tüm kurtarma girişimleri kendileri açısından olumsuz sonuçlanmıştır. Ayrıca kurtarma harekâtı süresince çok ağır asker kayıpları vermiştir. Bunun yanında bütün dünyada yaşadığı itibar kaybı, bu teslimiyet ve yenilgilerin olumsuz etkisini daha da artırmıştır.

Bu çalışmada temel kaynak olarak resmi Irak Soruşturma Raporunun yanı sıra,  İngiltere Savaş Komitesi’nin gizli ve özel ibareli yazışmaları ve süregelen muharebeler ile ilgili değerlendirmeleri,  Hindistan’dan Sorumlu Bakan Austen Chamberlain ile Hindistan Genel Valisi arasında telgraf ve mektupla yapılan yazışmaları, Irak Sefer Komutanı Nixon’ın gerek Hindistan’dan Sorumlu Bakan gerek Hindistan Genel Valisi gerekse de Savaş Bakanlığı Askeri Komitesi arasındaki yazışmaları, Irak’taki muharebelerde bizzat bulunmuş subay ve komutanlar ile o dönemde Irak’ta görevli olan sivil yetkililerin anıları, muharebeler esnasında Türk ordusuna esir düşmüş subayların anıları,  dönemin Savaş Gereçleri Bakanı, Savaş Bakanı ve Başbakanının anıları, gazeteler, makaleler ve parlamento tutanakları gibi aslı İngilizce olan belgelerden bir hayli faydalanıldığı görülmektedir. Irak’ta yaşadıkları yenilgilerin ve teslimiyetin nedenleri, İngiliz askeri ve toplumunda yol açtığı büyük hayal kırıklıkları, bunu atlatmak için yaptıkları ve bunların bir daha yaşanmaması için aldıkları tedbirler göz önüne serilmektedir.

Çalışmada, yerli ve yabancı kaynak karşılaştırılması yoluna gidilmemiştir. Yani “İngiliz kaynaklarında böyle fakat Türk kaynaklarında ise şöyledir” gibi bir uygulama sıkça yapılmamış, yalnızca gerekli görülen yerlerde buna yer verilmiştir.

Birincil kaynaklardan yararlanılarak hazırlanan çalışmanın, araştırmacı ve konunun meraklılarına faydalı olacağı düşünülmektedir.