Türk Basın Tarihi II. Cilt

Özet

Bu tebliğin amacı Osmanlı döneminde Bulgarlar tarafından yayınlanmış bir mizah gazetesinin Osmanlı gündemini nasıl ele aldığını ortaya koymaktır. 15 Haziran 1863 yılında İstanbul’da çıkan “Gayda” gazetesi Bulgarca olarak basılmıştır. Gazetenin adı tulum çalgısı anlamına gelmektedir. Bu gazete ilk Bulgarca mizah gazetesi olup Petko Raçov Slaveykov (1827-1895) tarafından yayınlanmıştır. 15 günde bir çıkan “Gayda” gazetesi 2 beyaz mecidiye fiyatındadır. 24 Nisan 1865 ile 1 Ocak 1866 tarihlerinde sansür edilerek yayını durdurulmuştur. Tekrar içeriği gözden geçirilerek bir filoloji gazetesi olarak basılmaya başlasa da 15 Nisan 1867 tarihinde son sayısı yayınlanmıştır. Çalışmamızın ana kaynağı gazetenin nüshalarıdır. “Gayda” gazetesinin bütün nüshaları Sofya’daki Milli Kütüphane “Sv. Kiril i Metodiy” de bulunmaktadır. P. Slaveykov, 1863 yılında İstanbul’a yerleşmiş yazar ve siyaset adamı kimliğiyle ön plana çıkmıştır. İstanbul’da yaşayan Bulgarlar arasında bağımsız Bulgar Kilisesi’nin kuruluşu için mücadele eden kişilerden biridir. Bulgaristan’ın bağımsızlığını kazanmasından sonra kurucu meclis başkanı oldu. İçişleri bakanı ve eğitim bakanı olarak görevlerde bulundu. Gazetenin isminin hemen altında “Bulgarları kendine getirmek (ayıltmak) için çıkan bir mizah gazetesidir” şeklinde bir yazı vardır. Gayda gazetesi ilk sayısında “razvestie” başlığı altında gazetenin yayınlanış amacını ve gazetede ne tür yazılar yayınlayacağını mizah yoluyla anlatmıştır. Gazetenin amacı mizah yoluyla gündemi eleştirmektir. Bazı yazılarında “biz ve diğerleri”, “biz ve Avrupa” şeklinde bir ayrıma gidildiği görülmektedir. Bulgarlara hitap eden gazete Avrupa’ya özenmemeleri ve onların medeniyetlerinin örnek alınmaması yönünde mizah yoluyla tavsiyelerde bulunmuştur. Özellikle bağımsız Bulgar kilisesine yönelik mücadelesinde Rumlara yönelik suçlamaları yazılarına da açık bir şekilde yansımıştır. Gazete aynı zamanda Çorbacı veya gazetedeki geçtiği şekliyle “Balkan Lordları”na karşı eleştirilerini de dile getirmiştir.

Künye