Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları -I 90.Yılında Lozan ve Türkiye Cumhuriyeti Uluslararası Sempozyumu
27 Haziran 2023
90.YILINDA LOZAN VE TÜRKİYE CUMHURİYETİ ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
(13-14 Kasım 2013 / Ankara)
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı ve Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü işbirliğinde 13-14 Kasım 2013 tarihleri arasında “90. Yılında Lozan ve Türkiye Cumhuriyeti Uluslararası Sempozyumu” düzenlendi.
Anadolu’nun işgali ile başlayan ve Milli Mücadele ile taçlanan zaferden sonra yeni Türk devleti ile uluslararası güçler arasında imzalanan Lozan Barış Anlaşması ve Cumhuriyet’in ilanının 90. Yılı münasebetiyle düzenlenen bu sempozyum çerçevesinde Lozan Anlaşması her yönüyle tartışıldı. Bilimsel ve tarihi veriler bir arada değerlendirilerek geçmişe ışık tutuldu.
Hacettepe Üniversitesi Kongre Merkezinde düzenlenen sempozyum iki gün sürdü. Sempozyumun açılış törenine Hacettepe Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ali ÇAĞLAR, Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ali BEYHAN ve Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Adnan SOFUOĞLU’nun yanı sıra akademi ve tarih çevrelerinden çok sayıda bilim insanı katıldı.
Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ali BEYHAN, Lozan’a giden sürecin başlangıcında Osmanlı Devleti’nin üretimden çok “tüketen milletler” sınıfında olduğunu belirtti. 1. Dünya Savaşı öncesi ve savaş dönemine değinen BEYHAN, Osmanlı Devleti’nin her cephede sürekli toprak kaybettiğini, galip devletlerin “dikte” etmesiyle imzaladığı çeşitli anlaşmalarla adeta kendi ölüm fermanını imzaladığını söyledi. “Lozan, 150 yıllık bir mağlubiyetler döneminden sonra; Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslar câmiasında yer almasını sağlayan bir antlaşmadır. Lozan, bir devri kapatan, yeni bir devri açan bir antlaşmadır” diyen Prof. Dr. Mehmet Ali BEYHAN, anlaşmanın üzerinden 90 yıl geçmesine rağmen günümüze birçok problem taşındığına da dikkat çekti. Lozan’ın, günümüzde kamuoyunda, açık oturumlarda tartışma konusu yapıldığını, belgesellere konu olduğunu aktaran BEYHAN, akademi dünyasının, bilim alanı sorumluluğu üstlenerek bu tür tartışmalara duyarlı olmaları gerektiğini kaydetti. Prof. Dr. BEYHAN, sempozyum sayesinde Lozan’la ilgili bilinmeyen pek çok noktanın ortaya çıkacağı gibi, bu konuda bilimsel çalışmaların tarihe de ışık tutacağını söyledi.
Hacettepe Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ali ÇAĞLAR da yaptığı konuşmada Osmanlı Devleti’nin “tarihin idrak ettiği en büyük devletlerden biri” olmasına rağmen I. Dünya Savaşı’ndan mağlup ayrılmasının bedelini ağır bir şekilde ödediğini ancak Anadolu halkının dikte edilen şartlara boyun eğmeyerek karşı çıktığını hatırlattı. Kazanılan zaferin Lozan’la “tescil edildiğini” vurgulayan ÇAĞLAR, Mustafa Kemal Atatürk’ün Lozan için sarf ettiği “Siyasi ve iktisadi bağımsızlığımız” sözlerine de atıfta bulundu. ÇAĞLAR, düzenlenen sempozyumun Lozan’ın anlaşılmasına ve geleceğe bilimsel verilerle aktarılmasına katkı sunduğunu da sözlerine ekledi.
Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Adnan SOFUOĞLU, Lozan Anlaşması’nın yeni Türk devletinin “Uluslararası alanda kabulünün belgesi” olduğunu söyledi. “Lozan’da galip devletlerle eşit şartlarda masaya oturulmuştur” diyen Prof. Dr. SOFUOĞLU, Lozan’ın yeni Türk devletinin bağımsızlığının beratı olduğunu kaydetti. Sempozyumun Cumhuriyet tarihi alanında çalışan değerli akademisyenleri bir araya getiren önemli bir işlevi olduğunu ifade eden Prof. Dr. Adnan SOFUOĞLU, Lozan’ın doğru anlaşılmasının gelecek için önemli olduğunu belirtti.
Sempozyum boyunca üç ayrı salonda yapılan paralel oturumlarda Lozan Barış Anlaşması bütün yönleriyle masaya yatırıldı. Sempozyumda sunulan bildirilerin kısa sürede kitap haline getirilerek kamuoyunun bilgisine sunulacağı duyuruldu.
